Al in de buik hoort een baby menselijke stemmen en geluiden en reageert daarop. Vanaf de geboorte communiceert het zelf met huilen, kirren en andere geluidjes. De eerste levensmaanden zijn cruciaal, omdat ze de basis leggen voor het latere vermogen te communiceren en zich verbaal uit te drukken.
Veel ouders vragen zich af hoe ze de spraakontwikkeling effectief kunnen ondersteunen juist in de fase waarin hun baby zich nog niet met woorden uitdrukt. Vroege stimulatie en passende interactie zijn de weg om de taalvaardigheden van het kind optimaal te laten ontwikkelen.
Wat is goed om te weten
Om de spraakontwikkeling van een kind succesvol te ondersteunen, moeten we eerst de verschillende ontwikkelingsfasen goed begrijpen. Al in de eerste maand kan een kind een menselijke stem registreren en daarop reageren met mimiek of bewegingen. Vanaf de tweede tot derde maand verschijnen het bekende kirren en vocalisaties, de eerste verbale pogingen van het kind om te communiceren. In deze periode speelt het kind met klanken en hun intensiteit.
Rond de leeftijd van 3–6 maanden gaat het kind zijn stem zeer actief verkennen. Het oefent intensief met korte, lettergreepachtige klanken zoals “ba ba”, “ma ma” enzovoort. Halverwege het eerste levensjaar luistert het kind al naar de spraak van de ouders en leert het verschillende stemmelodieën en intonatie te onderscheiden. In deze maanden leert het kind de kenmerken van de moedertaal begrijpen.
Tussen 6–9 maanden volgt het herhalen van eenvoudige klanken en lettergrepen die het kind hoort. De periode tussen 9–12 maanden brengt de eerste echte pogingen tot woorden. Meestal gaat het om eenvoudige, duidelijke en vertrouwde woorden (“mama”, “papa”, “oma”). Deze hebben meestal betrekking op mensen, voorwerpen of situaties uit het dagelijks leven.
De leeftijd waarop de eerste woorden verschijnen is erg uiteenlopend. Sommige kinderen zeggen hun eerste woordje al rond negen maanden, andere pas tegen het einde van het tweede jaar en later. Belangrijker dan het exacte moment van de eerste woorden is de geleidelijke verwerving van andere vaardigheden en de actieve communicatie van het kind in alle vormen – bewegingen, gebaren, geluiden.
Hoe kun je de spraakontwikkeling ondersteunen?
Al vanaf de eerste dagen na de geboorte is het goed om regelmatig tegen je baby te praten. Met een warme toon en een rustiger spreektempo geef je je kind de kans te luisteren naar de tonaliteit van spraak. Het helpt je baby wanneer je de dagelijkse activiteiten benoemt die jullie samen gedurende de dag doen, want daarmee oefen je spraak.
Actief luisteren behoort tot de zeer belangrijke technieken waardoor het kind communicatie met jou als een tweerichtingsactiviteit ervaart. Wees geduldig, observeer je kind aandachtig, reageer op zijn/haar geluidjes, imiteer zijn/haar kirren en klanken. Kinderen krijgen zo feedback, ontwikkelen hun interesse in communicatie en proberen jou geleidelijk na te doen.
Een sterke stimulans voor de spraakontwikkeling zijn interacties en dialogen die je met je kind voert. Stel regelmatig eenvoudige vragen, bijvoorbeeld “Waar is het balletje?”, en laat vervolgens het antwoord zien of geef het zelf. Betrek gebaren, oogcontact, mimiek en eenvoudige zinnen die je kind gemakkelijk kan oppikken.
Of je kind nu al zelfstandig praat of je nog steeds op de eerste woordjes wacht, maak je geen zorgen. Kinderen leren elke dag en volgen hun eigen tempo in de ontwikkeling. Het belangrijkst zijn jouw steun, geduld en een natuurlijk stimulerende omgeving. Probeer voldoende kansen te creëren voor actieve gesprekken en spel. Als je desondanks twijfels hebt, kunnen een kinderarts of logopedist helpen eventuele problemen op te sporen.