Domowe aktywności uczą dzieci znacznie więcej, niż potrafimy sobie wyobrazić – rozwijają zdolności motoryczne i poznawcze, poczucie współpracy, empatię, a co nie mniej ważne – odpowiedzialność. Rozwój odpowiedzialności u dzieci nie obejdzie się bez aktywnego udziału rodziców, którzy są dla nich wzorem. Jeśli chcemy, aby nasze dzieci przyjęły swoje codzienne obowiązki, musimy im najpierw pokazać, jak funkcjonowanie domu zależy od wzajemnej współpracy wszystkich członków rodziny. Ważne jest zrozumieć, że żadne dziecko nie staje się odpowiedzialne z dnia na dzień. To dłuższy proces, który wymaga cierpliwości, życzliwości, konsekwencji, a przede wszystkim pozytywnego przykładu ze strony rodziców.
A przede wszystkim, jeśli dziecko zacznie pomagać w domu, odciążysz w ten sposób siebie.
Dlaczego warto uczyć dzieci pomagać w domu?
Każdy rodzic chce wychować dziecko, które będzie zdolne samodzielnie o siebie zadbać i w przyszłości poradzi sobie z codzienną opieką nad gospodarstwem domowym. To właśnie prace domowe są kamieniem węgielnym, na którym odpowiedzialność i samodzielność dziecka kształtują się już od bardzo wczesnego wieku. Dzieci przyzwyczajone do regularnych obowiązków domowych lepiej odnajdują się w codziennym życiu.
Angażując się w prace domowe, dziecko uczy się współpracy z innymi i rozwija empatię. Zaczyna lepiej rozumieć, jak dużo pracy mają rodzice w domu, i potrafi bardziej docenić ich wysiłek. Wpływa to pozytywnie nie tylko na relacje w rodzinie, ale także na samo dziecko, które planuje swoje zadania lepiej niż rówieśnicy niemający w domu żadnych obowiązków.
Dobrą wiadomością jest to, że dla dzieci pomaganie bywa czymś naturalnym. Zwłaszcza najmłodsi chcą robić wszystko jak rodzice, naśladują dorosłych i z radością włączają się w proste domowe czynności.
Prace domowe uczą także dziecko dyscypliny i samokontroli. Gdy wie, że pewne obowiązki musi wykonać, uczy się siłą woli pokonywać chwilową niechęć i opierać pokusie natychmiastowej przyjemności – a wszystko to ma pozytywny wpływ na jego przyszłe zachowanie nie tylko w domu, ale także w szkole i później w życiu zawodowym.
Kiedy najlepiej zacząć angażować dzieci w obowiązki domowe?
Odpowiedź raczej nikogo nie zaskoczy: im wcześniej zaczniecie, tym lepiej. Idealnym momentem jest już wiek malucha – dzieci około dwóch–trzech lat same chcą uczestniczyć we wszystkim, co robicie, i chętnie pomogą na przykład sortować pranie według kolorów, sprzątać zabawki czy zamiatać drobne okruszki.
W wieku przedszkolnym (od 4 do 6 lat) można już zwiększać trudność i różnorodność czynności. Dziecko może pomagać nakrywać do stołu, wkładać naczynia do zmywarki, podlewać rośliny albo pomagać w opiece nad domowymi zwierzętami. Warto proponować obowiązki domowe w formie zabawy, na przykład kto pierwszy wytrze kurz ze stołu, albo poprzez zabawy w role, gdy dziecko jest „mamą” lub „tatą” i uczy swoje pluszaki sprzątać itp.
Dla młodszych uczniów (6–10 lat) warto wyznaczać jasne granice oraz określić regularne obowiązki domowe. Mogą już na przykład wynosić śmieci, odkurzać pokój, pomagać przy większych zakupach, myć owoce i warzywa czy zajmować się prostszymi czynnościami związanymi z przygotowaniem posiłków.
Nastolatkowie powinni ponosić większą odpowiedzialność. Mogą opiekować się na przykład młodszym rodzeństwem, pomagać w gotowaniu, większych porządkach, a nawet w planowaniu funkcjonowania domu.
Jak właściwie zmotywować dziecko, aby chciało pomagać?
Motywowanie dziecka nie zawsze jest łatwe, ale istnieje kilka sprawdzonych zasad. Podstawową profilaktyką niechęci do zadań jest zaczynanie wcześnie, jak już wspomniano. Kolejnym kluczem jest pozytywne podejście: pochwała i docenienie starań są niezbędną częścią każdego postępu. Pomóc może także wizualizacja (tabela nagród).
Ważna jest także konsekwencja – regularnie przypominajcie o zadaniach i nie ustępujcie w chwili, gdy dziecko okazuje niechęć. Jednocześnie bądźcie elastyczni: pozwalajcie dziecku wybierać spośród kilku możliwych zadań, aby czuło pewien zakres swobody w swoich obowiązkach.
Włączanie dzieci w prace domowe wzmacnia poczucie odpowiedzialności i pewności siebie. Wymagania dotyczące sprzątania dostosujcie do wieku dziecka. Chwalcie i cierpliwie prowadźcie. Zobaczycie, jak z łatwością i radością przejmie część ważnych zadań w waszej rodzinie.