Urlop macierzyński bywa postrzegany jako szczęśliwy, sielankowy czas, kiedy kobieta wreszcie zwalnia, cieszy się chwilami ze swoim nowo narodzonym dzieckiem, odkrywa nowe wymiary miłości i troski. Jednak w kolejnych miesiącach zdecydowana większość kobiet zaczyna czuć się samotna.
To nie twoja wina. Według badań nawet 6 na 10 czeskich kobiet doświadcza na urlopie macierzyńskim jakiejś formy samotności. Każdy z nas potrzebuje kontaktu społecznego, dzielenia się i zrozumienia, a opieka nad dzieckiem – choć piękna – może na długie tygodnie naprawdę odsunąć cię od zwykłego świata dorosłych.
1. Dlaczego na macierzyńskim czujemy się samotni?
a) Czym jest samotność i jak się przejawia
Samotność to nie tylko nuda czy zwykłe „nikogo tu nie ma”. To głębszy stan emocjonalny, w którym czujemy, że brakuje nam kontaktu społecznego lub wartościowych relacji. Można czuć się samotnym nawet wśród ludzi – na przykład mama, która cały dzień spędza z dzieckiem, ale nie ma okazji porozmawiać z dorosłym, kogoś przytulić, zostać wysłuchaną czy przyjętą przez innego dorosłego.
Samotność jest naturalna i w pewnym stopniu doświadcza jej każdy, w różnych okresach życia. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy ten stan przeradza się w długotrwałe poczucie izolacji, obniża naszą energię, radość i motywację, a nawet zaczyna wpływać na zdrowie fizyczne. Psychologicznie samotność często łączy się ze zmęczeniem, drażliwością, poczuciem niższej wartości lub smutkiem. Wiele kobiet mówi, że straciły siebie albo czują się „niewidzialne”.
W przypadku mam na urlopie macierzyńskim dochodzi obowiązek opieki nad innym człowiekiem, co oznacza mniej czasu i przestrzeni dla siebie, mniej kontaktów towarzyskich, a czasem także mniej snu i równowagi psychicznej.
b) Typowe źródła samotności u mam
Jednym z głównych czynników jest zmiana rytmu życia. Praca, pasje i kontakt z innymi ludźmi są ograniczone – teraz wszystko kręci się wokół maluszka. Zwłaszcza w pierwszych miesiącach opieka jest intensywna i wymaga niemal nieustannej uwagi.
Kolejnym źródłem jest tzw. utrata tożsamości. Nagle nie jestem już koleżanką z pracy, sportsmenką, kreatywną duszą... jestem przede wszystkim mamą. Odnalezienie siebie na nowo trwa miesiące, czasem lata. A jeśli w pobliżu nie ma przyjaciółki ani rodziny, która mogłaby pomóc, poczucie opuszczenia może się jeszcze pogłębiać.
Rutyna również odgrywa dużą rolę. Codzienny rytm – karmienie, przewijanie, usypianie – może stać się stereotypowy i monotonny. A nie ma z kim dzielić zabawnych czy trudnych momentów, bo partner często pracuje, a przyjaciele mają własne sprawy.
Swoje robi też presja społeczna. „Macierzyński to przecież najpiękniejszy okres życia.” Jeśli twoje doświadczenie nie jest bajkowe, możesz czuć wstyd lub winę, by przyznać się do trudnych uczuć.
c) Konteksty psychologiczne i społeczne
Samotność pogłębia spadki nastroju i może być pierwszym sygnałem poważniejszych trudności, takich jak lęki czy depresja poporodowa. Jednocześnie warto pamiętać, że sam kontakt z innymi nie zawsze jest automatycznym lekarstwem. Nie chodzi tylko o ilość, ale przede wszystkim o jakość relacji.
2. Nie jesteś w tym sama, a samotność nie jest słabością
Znaczenie dzielenia się i grup wsparcia
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na samotność jest dzielenie się. Może wydaje ci się, że to przeżywasz tylko ty, ale prawda jest taka, że inne mamy często mierzą się z tymi samymi pytaniami i uczuciami. Spotykanie się z kobietami w podobnej sytuacji życiowej może przynieść ulgę.
Sale zabaw i place zabaw są idealne do nawiązywania nowych kontaktów – dziecko pobawi się z innymi, a ty możesz zacząć od krótkiej rozmowy z innymi rodzicami. Może następnym razem spotkacie się ponownie i już nawiążecie do wcześniejszych tematów.
3. Czas tylko dla mnie
a) Dlaczego czas dla siebie jest kluczowy?
Jednym z największych wyzwań macierzyństwa jest ciągłe odsuwanie własnych potrzeb na rzecz dziecka. Ciągłe bycie „w gotowości” na dłuższą metę nie jest zdrowe. Potrzebujesz nie tylko odpoczynku fizycznego, ale też psychicznego – intelektualnych bodźców, własnych pasji i czasu, który poświęcasz tylko sobie.
Psychologowie mówią, że dla poczucia spełnienia, zapobiegania wypaleniu i utrzymania równowagi psychicznej trzeba regularnie robić coś tylko dla siebie. Nawet krótkie chwile dla siebie zwiększają poczucie szczęścia i energii oraz zmniejszają frustrację i samotność. Pozwól sobie na ten luksus bez wyrzutów sumienia.
b) Jak radzić sobie z „maminymi wyrzutami sumienia”
Mamy często dręczą wewnętrzne wyrzuty sumienia – poczucie, że każda sekunda poświęcona sobie jest czymś złym. Rzeczywistość? Szczęśliwa mama = szczęśliwe dziecko i szczęśliwa rodzina. Porzuć myśl, że powinnaś być ciągle tylko dla innych. Jeśli chcesz przeżywać macierzyństwo z radością, potrzebujesz tych chwil na własny restart. Wyjaśnij bliskim, że czas dla siebie jest także dla nich – i przekonaj się o tym sama!
4. Relacje, które leczą: jak dbać o związek, rodzinę i przyjaźnie
a) Komunikacja z partnerem i podział opieki
Macierzyński, zwłaszcza po pierwszym dziecku, to ogromne obciążenie nie tylko dla mamy, ale i dla całej relacji partnerskiej. Często stajesz się główną opiekunką nie tylko dziecka, lecz także domu, a partner bywa nagle bardziej „pomocnikiem”. Kluczem jest otwarta, rzeczowa, ale życzliwa komunikacja o tym, jak naprawdę się czujesz.
Nie bój się poprosić o pomoc, gdy już nie dajesz rady. Dzielcie się opieką po równo. Nawet krótkie wspólne chwile „jak partnerzy” (film, kawa, spacer) budują fundament udanego wspólnego życia rodziców. Jeśli macie możliwość, zaplanujcie od czasu do czasu randkę i rozmawiajcie także o czymś innym niż dzieci.
b) Nie tracić kontaktu z przyjaciółmi
Przyjaźnie zmieniają się po narodzinach dziecka – niektórzy zostają, inni się oddalają. Aby podtrzymać relacje, spróbuj zaplanować regularne rozmowy telefoniczne lub chociaż wiadomości. Warto być otwartą także na przyjaciół bez dzieci – ich dorosła perspektywa czasem pomaga choć na chwilę oderwać się od opieki nad dzieckiem.
Wskazówka: jeśli któraś znajomość ochłodła, spróbuj napisać pierwsza. Być może po drugiej stronie są podobne myśli i wystarczy przełamać lody krótkim pozdrowieniem lub zaproszeniem...
c) Zaangażowanie dalszej rodziny w opiekę i zabawę
Babcie, dziadkowie, ciocie, wujkowie – to właśnie sieć rodzinna może być ogromnym wsparciem. Na przykład wtedy, gdy potrzebujesz, by ktoś zajął się dzieckiem. Jeśli mieszkasz daleko od rodziny, skorzystaj z kontaktu online i zadzwoń do bliskich.
Macierzyński to droga. Należą do niej także chwilowe poczucie samotności i wątpliwości, czy wszystko robisz dobrze. Samotność na macierzyńskim nie jest słabością ani czymś wyjątkowym. To wołanie o kontakt, dzielenie się i wsparcie.
Pozwól sobie przeżywać wszystkie emocje, także zmęczenie i frustrację. Nie wahaj się wygospodarować czasu dla siebie, szukać i budować nowe przyjaźnie, dbać o związek i relacje.