Nuda u dzieci potrafi dać się we znaki chyba wszystkim rodzicom. Dziecko chodzi po mieszkaniu, nie wie, co robić, skarży się, že się nudzi albo wystawia cierpliwość rodzica na próbę różnymi psotami. Długotrwała lub częsta nuda może też negatywnie wpływać na rozwój dziecka, nastrój oraz relacje w rodzinie. Z drugiej strony ważne jest, by pamiętać, že okazjonalna nuda na pewno dziecku nie zaszkodzi, przeciwnie – może prowadzić do rozwoju wyobraźni i kreatywności.
Skąd się bierze i dlaczego warto się nią zająć?
Co właściwie znaczy, gdy dziecko mówi, że się nudzi? Nuda to specyficzne uczucie braku zainteresowania, utraty motywacji i ogólnego dyskomfortu spowodowane niedostatkiem odpowiedniej stymulacji. Dzieci są na to uczucie szczególnie wrażliwe. Wynika to z ich naturalnie dużej potrzeby aktywności, nowych bodźców i intensywnej interakcji z otoczeniem.
Najczęstszą przyczyną nudy bywa rutyna. Zwłaszcza gdy dziecko spędza czas w tym samym środowisku (dom, przedszkole, szkoła), z tymi samymi bodźcami, zabawkami czy aktywnościami, w kółko tak samo. Nuda pojawia się też w sytuacjach, gdy dziecko jest przeciążone nadmiarem zajęć kierowanych lub zbyt ściśle zorganizowanym czasem. Wtedy paradoksalnie rodzi się frustracja spowodowana brakiem możliwości samodzielnego wyboru działań.
Jak zapobiegać nudzie?
Przede wszystkim warto dbać o zasadę równowagi między czasem zorganizowanym a wolnym. Oprócz stałego rytmu dnia i zaplanowanych aktywności dziecko powinno mieć wystarczająco dużo przestrzeni na własną zabawę, eksperymentowanie i spontaniczne próbowanie.
Praktyczne jest także zapewnienie regularnej zmiany otoczenia, na przykład spacerami na łono natury, wycieczkami w okolicę albo choćby zmianą przestrzeni, w której spędza czas. Dzięki temu dziecko otrzymuje ważne nowe bodźce, które zapobiegają poczuciu rutyny i monotonii.
Ważne jest, aby otwarcie rozmawiać z dziećmi o nudzie. Uczmy je postrzegać to uczucie jako naturalny sygnał, który mówi: „potrzebuję bodźców, potrzebuję coś zmienić”. Uczmy dziecko aktywnie radzić sobie ze swoimi odczuciami i współuczestniczyć w wymyślaniu aktywności. Świetnym wsparciem są także zabawki wysokiej jakości, które rozwijają dziecko w naturalny sposób, wciągają je, a jednocześnie dbają o jego rozwój fizyczny i psychiczny. Zabawki Montessori, zestawy kreatywne lub gry towarzyskie to idealne narzędzia w zapobieganiu
Co robić, gdy dziecko zaczyna się nudzić?
Jeśli należysz do grona rodziców, których przeraża zdanie: „Strasznie się nudzę!”, na pewno nie jesteś sam(a). Jak właściwie zareagować? Przede wszystkim unikaj szybkich, automatycznych rozwiązań: na przykład wciskania dziecku telefonu czy tabletu, włączania telewizora albo wydawania szybkiego polecenia w stylu „to coś rób!”. Dziecku trzeba przypomnieć, że nuda to całkowicie naturalne uczucie, którego czasem doświadczają wszyscy, włącznie z dorosłymi. Dzięki temu uspokoisz dziecko, a jednocześnie poprowadzisz je do tego, by uczyło się rozumieć swoje uczucia.
Pierwszym ważnym krokiem jest więc empatyczna reakcja: „Aha, rozumiem cię. Widzę, że nic cię już nie bawi. Jak myślisz, dlaczego tak teraz jest?” Jeśli dziecko widzi, że naprawdę się interesujesz, łatwiej się otworzy i zacznie mówić o swoich uczuciach. Aktywne słuchanie jest kluczowe – dziecko musi czuć, że jego problemy nie są rodzicom obojętne. Ta prosta strategia często prowadzi do tego, że dziecko samo wpada na pomysły, jak rozwiązać sytuację, albo przynajmniej się uspokaja.
Drugim krokiem jest to, że możesz pomóc dziecku konkretnymi propozycjami, nie narzucając jednej jedynej aktywności. Nie dawaj dziecku długiej listy zadań do wykonania; zaproponuj krótko kilka możliwości:
- „Co by cię teraz bawiło?”
- „Przychodzi ci do głowy coś, co w ogóle byłoby warte wypróbowania?”
- „Hej, spróbujmy razem wymyślić coś świetnego. Pomysły przychodzą do głowy i mnie, i tobie, więc zobaczymy, kto wpadnie na lepszy pomysł.”
- „Czy jest coś, co planujesz od dawna, ale z jakiegoś powodu do tej pory tego nie spróbowałeś/łaś?”
- „Możemy spróbować zbudować bazę z koców, wyciągnąć gry planszowe, czy może wolał(a)byś raczej coś stworzyć? Jak myślisz, co byłoby najlepsze?”
Pamiętaj, że ostateczny wybór aktywności pozostawiasz dziecku. Dzięki temu pozwalasz mu doświadczyć poczucia, że ma wszystko pod kontrolą, a jednocześnie prowadzisz je ku samodzielności.
Podsumowując: gdy twoje dziecko odczuwa nudę, nie załamuj się. Pamiętaj, że właściwa reakcja na zdanie „nudzę się” może stać się okazją do wspólnego spędzenia czasu. Reagując konstruktywnie, empatycznie i spokojnie, pomagasz dziecku nie tylko doraźnie rozwiązać daną sytuację, lecz jednocześnie uczysz je cennych umiejętności samodzielności i skutecznego radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi.