Umiejętności społeczne należą do najważniejszych kompetencji, które dziecko rozwija w trakcie dzieciństwa. To, w jaki sposób dziecko komunikuje się, wchodzi w interakcje i współdzieli przestrzeń z innymi dziećmi, bezpośrednio wpływa na jego przyszłą zdolność funkcjonowania w grupie, nawiązywania przyjaźni i budowania pełnowartościowych relacji.
To całkowicie zrozumiałe, jeśli masz obawy, czy nie zaczynasz interakcji zbyt wcześnie albo zbyt późno.
Znaczenie interakcji społecznych we wczesnym wieku dziecięcym
Czym właściwie są pierwsze interakcje społeczne dzieci i dlaczego warto o nie dbać? To pierwsze próby dziecka wchodzenia w kontakt, komunikację lub zabawę z innymi dziećmi. Interakcje społeczne są istotne przede wszystkim dlatego, że pozwalają dziecku rozwijać zdrową komunikację, uczą empatii, dzielenia się, cierpliwości i radzenia sobie z konfliktami.
Psychologowie zwracają uwagę, że dla zdrowego rozwoju psychicznego i emocjonalnego dziecko potrzebuje bodźców od rówieśników. Choć mogą to być proste interakcje w rodzaju "pożyczysz mi tę kostkę?" lub wzajemne obserwowanie się, to właśnie te drobne momenty tworzą podstawy kompetencji społecznych dziecka.
Kontakt z rówieśnikami pozwala dziecku poznawać odmienne podejścia, nawyki, temperamenty i uczyć się z nimi obchodzić. Uczy się rozumieć innych, szanować różnice i radzić sobie z różnymi uczuciami.
Kiedy jest właściwy czas, by rozpocząć pierwsze kontakty dziecka z rówieśnikami?
Wielu specjalistów zastanawia się nad właściwym momentem na pierwsze kontakty społeczne. Ogólnie zgadzają się, że dziecko zaczyna być świadomie gotowe do komunikowania się z innymi dziećmi mniej więcej między 6. a 12. miesiącem życia. W tym okresie dzieci wykazują większe zainteresowanie otoczeniem i innymi dziećmi, które są do nich podobne.
Nie oznacza to koniecznie, że w tym czasie dziecko musi regularnie spotykać się z rówieśnikami, ale to wrażliwy okres, w którym jego zainteresowanie innymi dziećmi rośnie i warto zauważać ten naturalny impuls. Mniej więcej między pierwszym a drugim rokiem życia pojawiają się intensywniejsze próby włączania się we wspólną zabawę i komunikację.
Są dzieci, które są gotowe na interakcje wcześniej, innym zajmuje to więcej czasu. Zawsze obserwuj swoje dziecko, jego reakcje, zachowanie i zainteresowanie. Dzieci zazwyczaj same wysyłają jasne sygnały, czy są już do spotkań z rówieśnikami gotowe.
Nie naciskaj zbyt mocno, ale szukaj naturalnych okazji – spacery z wózkiem, grupy zabawowe, koleżanki z dziećmi, wizyty w kącikach zabaw itp..
Ryzyka zbyt wczesnych i zbyt późnych interakcji społecznych
Zacznijmy od ryzyk, jakie niosą ze sobą zbyt wczesne interakcje. Niektóre dzieci, które nie są emocjonalnie gotowe, mogą doświadczać stresu, lęku lub niepokoju. Nadmierna stymulacja w środowisku społecznym może negatywnie wpływać na ich zachowanie oraz powodować problemy ze snem i stany lękowe.
Z drugiej strony zbyt długie odkładanie kontaktów społecznych także może powodować trudności. Dziecko może stać się niepewne w grupie i lękliwe. Również adaptacja do grupy, takiej jak przedszkole czy kluby malucha, bywa znacznie trudniejsza.
Dlatego znajdź równowagę i zastanów się nad temperamentem dziecka. Następnie zaczynaj stopniowo i z wyczuciem.
Właściwe wyczucie czasu przy pierwszych kontaktach społecznych jest trudne, ale zawsze możesz spróbować, a jeśli się nie uda, nie zmuszaj dziecka do niczego. Idealne są miejsca, w których dzieci są obecne, ale interakcja z nimi nie jest konieczna, na przykład place zabaw. Zobaczysz, czy dziecko podchodzi także do innych dzieci, czy raczej trzyma się blisko ciebie i komunikuje tylko z tobą.